De grote zorgloterij

Mantelzorgers zijn net als schoenen: je hebt ze in alle soorten en maten. Sommige zijn tot op de draad toe versleten niet kapot te krijgen, anderen lopen er zelfingenomen als vanzelfsprekend de kantjes vanaf. Die zien er totaal geen been in gemakshalve de kortste weg van de minste weerstand te kiezen – om maar even in dezelfde beeldspraak te blijven hangen.
Over ‘blijven hangen’ gesproken: wat weet u van autisme?

Aan de kade

Na het lezen van een aangrijpend artikel in de Groene lijkt je meest recente eigen Kafkaëske ervaring met zorgland ineens peanuts. Want vergeleken bij die tenhemelschreiende misstanden in de ouderenzorg zijn gehandicapten en hun belangenbehartigers in Nederland anno nu eigenlijk nog best goed af. Twee vriendinnen die inmiddels ook intensief mantelzorgen, maar dan voor hun oude vaders in plaats van semi-volwassen kind, weten door schade en schande wijs geworden gelukkig precies waarover ik het heb als ze me op een doorsnee dag vragen: ‘Alles goed?’ – terwijl je het hun zo zou gunnen dat ze, net zo optimistisch als die overigens best sympathieke buurvrouw vanmorgen, nog op mijn antwoord konden reageren met: ‘Nou ja, maar je hebt toch tijd zat?’

Regelmatig brainstormen we erover wat nou de beste manier is om met tenenkrommende aanvaringen variërend van machtsmisbruik tot onomwonden desinteresse bij zorgprofessionals om te gaan. Je eigen waardigheid én…

View original post 173 woorden meer

Nieuwsgierig

‘Als het mijn kind was, zou ik het wel weten.’

Het was het laatste zetje geweest, de ultieme verleidingspoging. Maar dan volstrekt overbodig: ik was al afgehaakt bij de onzuivere onderbouwing van een zwaar hulpmiddel als narcose voor een röntgenfoto, die niet eens zaligmakend is – dat weet nog een kind.

Onzekerheidzaaierij was het, die gewichtige opsomming van eventuele onderliggende problemen en mogelijke toekomstige complicaties, zonder één enkele klacht of symptoom in het hier en nu.

Een gezonde frisse adem heeft ‘ie – met hier en daar wat restjes plakkerige aardappelomelet, oké. Meer te constateren valt er niet. Deal with it.

En wel eens willen weten wat er op een röntgenfoto te zien zou zijn uit nieuwsgierigheid? Kom op zeg.

Geloof me: iemand die dik drie decennia aan de zijlijn van Zorgland meedraait is niet meer gevoelig voor emotionele chantage. Die luistert naar de feiten, niet naar bangmakerij om bestwil. Die laat zich niet meer goedbedoeld breken. Die antwoordt vriendelijk: ‘Prima hoor! Niets te klagen, bedankt. Wat attent. En hoe is het nou met U?’

Sluwe strategie

Psychlogisch projecteren is ook mij niet helemaal vreemd. Dan lees ik over de grillen en kuren van wereldleiders en herken meteen mij maar al te bekende patronen: ik groeide op in de wereld van een pathologisch leugenaar, keerde dat de rug toe en kreeg daarna steeds weer nieuwe gewetengestoorden op mijn pad.

Dat is alleen maar logisch. In tegenstelling tot wat meestal wordt aangenomen moet je ‘foute types’ namelijk helemaal niet zo ver als mogelijk van je weg houden, maar juist net zo vaak een verbinding met ze aangaan tot je wél een werkzame manier uitvindt om immuun voor hun egocentrische levensstrategie te worden.

Soms ben je door omstandigheden aan iemand overgeleverd: als minderjarige aan je ouders of wettelijke voogd(en); als volwassene aan je werkgever, of, als je financieel niet (meer) onafhankelijk bent aan je levenspartner. Alles draait hierbij om vertrouwen: ouders beschermen hun kinderen; bazen zorgen voor een veilige werkplek en samen staan partners sterk. De praktijk is alleen weerbarstiger.

Iedereen heeft zo zijn rugzakje, check. De meesten hebben min of meer wel leren dealen met de hun aangedane krenkingen, check. Sommigen daarentegen juist jammerlijk niet. Rancune, afgunst, of domweg zelfhaat – bijvoorbeeld – houdt deze losers dan levenslang in een ijzeren greep. Maar je vrijheid kwijt zijn gun je toch niemand? Check!

Door de ingewikkelde ontwikkelingen rond Oekraïne moest ik terugdenken aan de tijd dat ik nooit helemaal precies zeker wist of ik het nou echt wel helemaal bij het rechte eind had. Kon ik inderdaad vertrouwen op mijn geweten, of leidde ik mezelf ongemerkt om de tuin, terwijl ik meende ‘objectieve’ informatie af te wegen? Was wat ik observeerde niet gewoon wat ik zelf verkoos te willen zien? Werd ik niet ongemerkt beïnvloed door valse beloften waarvoor ik in een onbewaakt moment van zwakte zwichtte? Werkelijk om wanhopig van te worden.

Uiteindelijk kwam het allemaal goed. Van manipulatie en misleiding schiet ik meestal onweerstaanbaar in de lach en leugenaars vind ik dodelijk vermoeiend en vaak ontzettend lastig, maar blijken uiteindelijk vooral meelijwekkend ver de weg kwijt te zijn.

Daarom!

Onderweg naar huis luisterde ik met een half oor naar de radio, die standaard op een praatzender staat afgestemd zodat ik gegarandeerd gevrijwaard blijf van geestdodende beats en nietszeggend liedjes. Het ging over de situatie aan de Poolse grens. De door Wit-Rusland gecreëerde humanitaire ramp aldaar. De stemmen klonken afwisselend geforceerd zalvend – een strategisch aangeleerde vaardigheid? – en heftig verontwaardigd: ‘Waarom moeten wij daar wat aan doen?’. Van dat laatste schoot ik ondanks alles in de lach. Maar toen niemand de stampvoetende dreumes bleek te corrigeren was de lol er meteen weer vanaf. Wat was dit voor laffe club?

Er kwam een moment dat de voorstander van ingrijpen – we mogen deze mensen niet aan hun lot overgelaten – bijna hoorbaar van zijn stuk was gebracht en even naar weerwoorden moest zoeken: toen dat wat hij kennelijk eerst nog vriendschappelijk verkoos te negeren zich onbekommerd bleek te kunnen herhalen. Het tot op het bot verwende ‘Waarom mogen zij dat dan wel?’ was allang niet meer alleen maar behoorlijk gênant. Het was een blamage voor de hele groep. Voor mannen in het algemeen en het geselecteerde radiogezelschap in het bijzonder. De man die uit humaniteit zijn in de val gelokte medemens wil helpen – in plaats van op te offeren aan principes: weigeren te zwichten voor manipulatieve dictators – maakte zich er desondanks vanaf met een flauwe kuldraai. Hij nam het heus niet op voor Loekasjenko of zo – ja, nee, duh.

‘Waarom moeten wij wél dicht en zij niet?’ De horeca heeft het nu onmiskenbaar zwaar te verduren in de eindeloos lijkende bestrijding van de coronapandemie. De zorg evenzo, zo niet nog vele malen zwaarder. Toch hoor je daar vandaan eigenlijk alleen alarmerende signalen in het algemeen belang: dat als er coronazieken blijven komen, de hele hulpverlening straks als een kaartenhuis instort. Dat in al onze ziekenhuizen een collectieve burn-out dreigt.

Mijn halve oor moet even hebben afgehaakt, want het volgende moment zit ik middenin een zelfhulpboekbespreking. Een vrouw die haar ‘vinnige stemmetje’ – waarmee ze uiteindelijk alleen maar verder van haar doel af raakt – gekscherend Griezelina noemde had mijn aandacht weer gewekt – uiteraard zonder die voor mijn medeweggebruikers te deleten, daar ben ik vrouw voor. Ze had de laagdrempelige methode uit het betreffende boek om valse – help! ik kom tekort! – overtuigingen te tackelen toegepast en was zo te horen – haar stem klonk in vrede met zichzelf – een gelukkiger, beter mens geworden. Rijker sowieso: zelfkennis is net als gezondheid onbetaalbaar.

Luizenmoeder

‘Ik kan uw mail niet beantwoorden.
Ik ben afwezig van vrijdag 1 juni 2018  tot maandag 2 juli 2018.’

Oké… dan heb je als gemeenteambtenaar ’s avonds en in het weekend altijd vrij, net als op alle feestdagen, en werk je per jaar van de 12 maanden er maar 11? Terwijl je in een moeite door ook nog eens een goed pensioen opbouwt? Bij zo’n luizenleventje kan ik me niet eens iets vóórstellen. Het lijkt me ook zo vreemd, een maand lang geen poepluiers verschonen, kookwassen draaien, voeding fijnmalen, zoekgeraakte eigendommen opsporen, kapot getrokken kleding repareren, misverstanden rechtzetten, miscommunicatie herstellen, misstanden aankaarten, steeds dezelfde liedjes aanhoren, dvd’tjes wisselen, computeraanpassingen onder de knie krijgen, veiligheid rolstoel checken, rolstoel van nare geurtjes ontdoen en aangekoekte gemorste voeding afkrabben, voorlezen, hardop denken, gesloten vragen bedenken, signalen lezen, conversatie improviseren – en meer van dat soort dagelijkse rituelen. Een maand lang met één hand een rolstoel duwen om met de andere een rolkoffer te kunnen trekken, trekt me nou juist weer totaal niet.  

Hij had zich met een slappe handdruk aan me voorgesteld en eigenlijk weet je dan al dat er weinig daadkracht valt te verwachten. Maar aan vooroordelen heeft niemand wat, dus deed ik mijn uiterste best de man duidelijk te maken waar er wat nou precies misging al die tijd. Een week of wat later werd ik zoals afgesproken gebeld met het resultaat van nader onderzoek. Het duurde even voor ik de stem aan de andere kant van de lijn kon plaatsen. Die had ineens een toontje of 2 lager geklonken, zodat ik aanvankelijk nog dacht door een bekende in de maling te worden genomen. Maar de slecht gespeelde barsheid bleek serieus een tactisch trucje om tegenspraak te ontmoedigen.

Dat een hulpmiddelenleverancier mij kennelijk per se een toontje lager wil laten zingen was nou juist het hele euvel, daarvoor had ik nog zo gewaarschuwd! Alleen zei ik dat natuurlijk niet. Net zo min als ik corrigeerde dat een ruimte met een bed niet automatisch iemands slaapkamer is en de Zwitserse vlag van een low budget veerboot nog geen luxe cruiseschip maakt – laat staan dat vakantie vieren voor sommige mensen gewoon hard werken is.

Je hebt nu eenmaal werkpaarden en luxepaarden. Lousy moeders en lieve moeders. Zonder haat en zonder vrees mag dat best geschreven en gezegd.

portret van E. (keramiek, 2003)

Zwart-witbubbels

Het gaat goed met Nederland. We geven met zijn allen weer meer uit in plaats van te sparen-voor-later, ‘dus’ we hebben weer vertrouwen in de toekomst. Mooi toch? Deze met cijfers onderbouwde conclusie is alleen niet de mijne. Want net zo min als ik me informeer door voornamelijk vette krantenkoppen te lezen neem ik de meest voor de hand liggende hapklare verklaringen voetstoots aan: als de aarde rond was zouden ze er down under wel zijn afgevallen.

Ook mij is het heus opgevallen dat het deze maand ongebruikelijk druk was in de winkels waar ik blijmoedig beduidend duurdere kerstkaarten kocht dan andere jaren. Terwijl ik tijdelijke even geen inkomen heb, ‘dus’ eigenlijk zuiniger aan zou moeten doen. En een plezier dat ik had! Alsof je vakantie viert zonder vrij te hebben. Bitcoinbubbels, maar dan zonder winstbejag.

Ik denk eerder dat we – ongemerkt – collectief bewuster zijn geworden van onze eigen sterfelijkheid. Niet zozeer als logische conclusie (natuurgeweld, politiek wangedrag, terroristische willekeur) of door doemdenken (atoomwereldoorlog), maar oer-Hollands praktisch. Noem het desnoods emo-polderen: onze zuinige volksaard die onderhandelt met ons nuchtere verstand – het kan krek zomaar afgelopen zijn, zeg Ingrid, misschien moeten we toch eens de bloemetjes buitenzetten.

Deze foto maakte ik in Parijs, voorjaar 2004. Waar ik nogal overdonderend werd onthaald door overal posters met mijn naam erop. Het betrof een benefietconcert ten bate van een naar mijn verongelukte franse naamgenootje vernoemde stichting – pour les routes de la vie. Een paar maanden later werd ik zelf aangereden en het scheelde maar een haartje. Die winter kreeg iedereen een handgedrukte foto op passepartoutkarton bij wijze van kerstgroet. Dat ik er voor mezelf geen had achtergehouden deed me op een bepaald moment zomaar ineens diep verdriet. Omdat er van al die gelegenheidsafdrukjes waarschijnlijk niet één nog bestond. Terwijl het item voor mij juist zoveel betekende. Waarom kon ik niet een beetje meer aan mezelf denken?

Pas na stevig aandringen en manipulatieve drogredennaties pareren – ‘Ik kom het wel een keer langs brengen want opsturen is veelste duur’ – had dan eindelijk de haar in bewaring gegeven envelop met mijn correspondentie aan een overleden familielid hier op de mat gelegen. Of het toen ook juni was durf ik niet met zekerheid te zeggen, maar een Buon Natale a tutti-momentje was het in ieder geval.